30.10.2017
Elvira Sarıhalil zemaneviy qırımtatar muzıkasınıñ vazeti ve añaneleri aqında biznen paylaştı.

Yırcı  Elvira  Sarıhalil  çoq  yıllar  devamında  eski  halq  yırlarını  tedqiq  ete. O Harkov  konservatoriyasını  klassik  vokal sınıfını bitirdi,  konservatoriyanı  bitirgeninen  o Qırımğa qayttı.

Elvira  bu  soñki yıllar  içinde,  seniñ  icadiy  yoluñda  nasıl  deñişmeler oldı ?

- Şimdi  men  vokal derslerini  berem.  Mana  meraqlı  talebelerniñ inkaşafını ve  icadiy   deñişmelerini   taqip  etmege. Gastroler ve  kontsertler  pek  az  oldı,  amma  tuvğan  folklornı  ögrenmege  niayet  vaqıt  tapıldı.

 Men, ve  Rasim  Ramazanov  biz  beraberlikte "Sarykhalil & Ramazan project" "Conversation"adlı  albomını  çıqardıq.  Yırlar  içün  sözlerni   Mayye  Safet  ve  Gülnara  Memetova  yazdılar,  muzıkası  Rasimni  ve  meni. Albomda  bir  qaç  halq  yırı   bar. Ciltı  dizaynı  boyunca  ressam  Sakine  Bayri çalışıtı.  Diskte  Den  Kürfirst  (  o  ud,  perkussiya  ve  davulda çaldı) ve  bas - gitaraci  Endrü Arntautov.  Ses   boyunca,  mastering Anatoliy  Soroka  yaptı.  Yırlarnıñ  qayd  etilmesi Kiyevde Guta Records   studiyasında keçti.  Albom   boyunca  büyük  professionalar  çalıştılar  olar  biler   nasıl  ve  ne  yapmağa.

Sen  pianocı  ve  bestekâr  Rasim  Ramazanovnen  çalışasıñ. Nasıl,  tanış oldıñız,  muzıkada  nasıl  kompromiss   tapasıñız ?

-Rasim  ayta, o  pek çoq vaqıt  öz  yırı  içün  icracını  qıdırğan  edi  ve  birde  bir  kontserte  meni  eşitti.  Ve  menim  sesim  içün  yırını  yazmağa  teklif  etti.  Böyle  etip - "Conversation" adlı  leyha   peyda  oldı.  Biz  ekimiz konservatorâ mezunlarımız, amma buna  baqmadan  biz  pek  - farqlımız. Rasim - simfonaci,   men  daa  çoq  etno caz  yırlayım. Biz  pek  mürrekkep  ve  talapkâr  insanlarmız.  Bu   leyha  kerçekleşmege  kerek  edi,   şunıñ  içün  bizde   er şey  oldı.

Sen  özün  bestekâr  olaraq  özüñni  sınap  baqtıñmı ?

- İlhamım  kelgeninen  muzıka  da  kele.  Nağmelerni  men  qaramalarda  saqlayım. Olar cenüb  tarafatan, men  kibi,  sözsiz.  Muzıkadan  tış,  men  rus  tilinde  abstrakt yırlarını  yazam."Qave-Bluz"  ve "Furtunam" menim  nağmelerime  metinlerini  Mayye  hanım  yazdı.  Üç  yıl  evel  onıñ "Kiuş yüzüm" şiirine   men  muzıkanı  yazdım. Bizim  Rasim  ile  albomızda "Alo"  yırını  biz  beraber   Mayye  Safetniñ  şiirine  yazdıq.

Seniñ fikirine  köre,  bu  yıllar  içinde  qırımtatar  muzıkası  nasıl deñişti?

- Qırımtatar  muzıkası  pek  yavaş  deñişe.  Bizim  semetdeşelrimiz eski nağmelerge  pek bağlılar,  yañı  yöneleşlerge  büyük  bir  saqınlıqnen  davranalar.

Yañı  muzıka pek  farqlı, amma  ep  bir  qırımtatar muzıkası  olaraq qala,  çünki  bu  muzıkanı  qırımtatarlar   çalalar.  O  daa  çoq keyfiyetli ve  zemaneviy. Bütün  dünya  boyunca bir   çoq  yönelişler bar. Ve  biz ise   vakuumda  yaşamaymız!

Amma  bizde  genç  taqımlarımız pek  az- cazbend, rok  gruppalar. Elbette,  olar  peyda  olalar, amma  qısqa müdet içinde ğayıp  olalar. Pek  siyrek   qırımtatar  klassik ve  simfonik   kontsertleri keçirile.  Amma  toy  taqımları    çoqlaşa. Şunıñ  içün  toy  muzıkası  inkişaf  ete  amma  nasıl  yöneleşinde  bunı  bilmeyim. Bugünki   künde  toylarda eski  halq aletleri  pek  az  qulanıla.  Bundan  da ğayrı  folklor  mektebeleri  yoq,  qayerde  dare, saz, kemançede  ögrenmek  mümkün.  Taaciplendiricisi şu  ki,   muzıkağa oquğan  studentler  pek  az  kontsertlerge  qatnaylar .  Kontsertlerge  barmağa   kerek,  internet    canılı  muzıkanı  yerini  alamaz.

Men de  eski  nağmelerini  pek  sevem.  Bu  diger  energiya  ve  bizim  hatıramız.  Bizim  ananeviy  muzıkanı  ürmet  etmege,  ögrenmege  kerek  ve  yañı  yöneleşlerini  uydurmağa  kerek.  Men  yahşlıqqa   ve   deñişmelerge  inanam!

Sen  Meydan  FM yarışında ğalebeni  elde   etken ediñ.  Bu  yarış  ve  yır aqında  ne  ayta  bilesiñ. Bu   ğalebe  seniñ  icadiy yoluña  nasıl  yer ala   ?

-Bu  güzel  tuvah yırı "Geceler, uzun, geceler". Bu  yırnen  men  Meydan  FM  yarışında  ğalebeni  elde  etkeb edim ve  bu yır klipke çevirildi. Rejissör  ve  operator   Ahmed-Ernest Sarihalil, Zera Kürbedinova. Klipte  baş  rolni qırımtatar  teatirniñ  aktrisası  Niyara  Yunusova  icra  etti.

Emiyetlisi  şu  ki,  ğalebeni  bizge  jüriden  ğayrı  adiy  insanlar berdiler.  Men  er  şeyge  azır oldım  ve  böyle  teşündim:  ya da  ğalebe  elde  eterim  a  da  aksine yutquzarım. Men çoq memnünim insanlar ale daha  bu  adiseni   hatırlaylar   ve  meni  taqdirleyler.  Amma  endi  4  yıl  keçti.  Klipni  insanlar pek  begendiler ve  bu  yır  bugünki künde  pek  aktual.

Sen  kontsertlerinen  Ukrainağa  kelesin. Bunıñ  aqında  tafsilâtlı  aytıp  olursıñmı ?

-Ukrainada men  festivalerde,  halqara  leyhalarda  ve  çeşit  çalğıcılar  ile  çalışam.  İcad  içün  maña  Qırımda  yer az.  Teşkilâtçılar  meni qırımtatar  medeniyetini  taqdim  etmege  davet eteler ve  çeşit   medeniyetlerni  birleştirmege  tırışalar.  Men  böyle  sintezlerni  sevem. Men  Ukrainada  yırlamağa sevem,  çünki  anda  pek  çoq  kreativ  insanlar bar.

Sende  pek  özgün  icra  üslübiñ bar. Sen  halq  yırlarını  icra  etkeniñde nege  daa  çoq  esaslanasın ?

- Men  özüm  añlap  olmayım,   folklornı  icra  etkende  ne  menen  ola. Ğaliba  bu  genetik  afızam. Eski  halq yırlarını  icra  etkende  men  transqa  kire  edim  ve  sanadan  yıqılayazğan  edim.

Seniñ hayat qaydeleriñ  nege  esaslana ?

Men  qaydelersiz yaşayım. Menim  içün  eñ esası  yapqan  işimni  sevmek.  Ben  insalarğa  pek  bağlanmayım.  Amma  men  insanlar  ile  güzel  munasebetlerde  olmağa  begenem,  sevem  bağışlamağa  ve  hediyeler almağa . Men  içün, eñ esası,  bu  yırlamaqtır, ve men  yırlayım!